MGA TITIK UKOL SA PULITIKA 5

ANG MALA-PYUDAL NA BALANGKAS NG PULITIKANG TRAPO

“Kung walang korap, walang mahirap”.  Hindi naman ito totoo sa literal na pakahulugan, ngunit isang malakas, tumatalab na pagpapaliwanag sa karalitaan ng maraming Pilipino, sapagkat lubos na pina-simple.  Ang totoong mensahe: corruption o ang kultura ng katiwalian sa pamahalaan ang isa sa pinakamalaking sanhi ng karalitaan ng ating bansa.  Ngunit may mas malalim pang masasabi kaugnay nito:  Ang pinag-uugatang sanhi ng kultura ng katiwalian sa pamahalaan ay ang mala-pyudal na balangkas ng pulitikang trapo, the feudal paradigm of traditional politics.

Mala-pyudal ang balangkas ng pulitikang trapo dahil umiinog ito sa ugnayan ng pulitiko, sa isang panig, bilang mistulang panginoong nagmamay-ari ng lupa, landlord; at, sa kabilang panig, ng kanyang mga tagasunod na manghahalal, bilang mga kasamá, serfs sa wikang Ingles.  Sa ugnayang ito, nalalagay sa kamay ng pyudal na panginoong pulitiko ang pagbibigay-lunas sa lahat ng personal na pangangailangan ng kanyang mga tagasunod, kapalit naman ang bulag at habambuhay na pagtalima, at palagiang pagtaguyod sa kandidatura ng pulitiko o ng kanyang angkan tuwing halalan, nang walang pakundangan sa anumang moral o legal na sukatan. 

Ito nga ay maihahalintulad sa pyudalismo, isang sistema ng ekonomiya o ng paglikha at pagpaparte-parte ng kayamanan sa lipunan, na bagamat hindi naman masama kung susuriin sa kanyang sariling katalagahan, ay hindi na angkop sa pangkalahatang realidad ng modernong sibilisasyon; kaya nga patay na ang pyudalismo bilang isang sistema ng ekonomiya.  Dumami na ang tao, at lumiit na ang mga lupaing pansakahang maaaring angkinin ng iisang tao; tumaas na rin ang antas ng kamalayan ng marami, lalo na tungkol sa likas na karangalan at mga karapatan ng tao bilang tao.  Bilang sistema ng ekonomiya, ang pyudalismo ay isa nang anakronismo, pinaglipasan na ng panahon.  Kasawiang palad nating magpahanggang ngayon, ang pyudal na balangkas ang siya pa ring namamayani sa konsepto ng pamahalaan at pamumuno, sa kaisipan ng marami nating mga manghahalal at mga pulitiko, sa ating tradisyunal na pulitika, sa pulitika ng trapo.

Isa sa mga maaaring itawag sa mala-pyudal na balangkas na ito ang “paternalismo”, sapagkat inihahambing sa isang ama ng pamilya—pater sa wikang Latin—ang pulitikong pinuno.  May pagkakatulad at kaugnayan din ito sa katagang patronage sa wikang Ingles, na nagpapahiwatig na namimigay ng kung-anuanong mga biyaya ang pulitiko, o kaya ay maaari siyang takbuhan o hanapan ng tulong sa panahon ng personal na kagipitan ng mamamayan.

Sa ganitong kalakaran, natatabunan ang prinsipyo ng kabutihang panlahat.  Personal o pribadong kabutihan ng indibidwal na mamamayan ang nagiging batayan niya sa pagpili ng kandidatong ihahalal at ito na rin ang nagiging sukatan ng mabuting pamahalaan.  Mali ito, sapagkat ang dapat na nilalayon ng buhay-lipunan at ng pamahalaan ay ang kabutihang panlahat—common good—at hindi pribadong interes.  Kung tutuusin nga, ito ang buod ng katiwalian sa pamahalaan:  ang paggamit ng yamang pampubliko para sa kabutihang pribado.

Sa ganitong kalakaran, patronage politics, talagang kakailanganin ng isang pulitiko ang limpak-limpak na salapi para mahalal at manatili sa panunungkulan, salaping hindi niya makakalap sa matuwid na paraan kundi sa pamamagitan lamang ng kung anu-anong raket.  Kailangang maging isang gambling lord, druglord, o lapastanganin ang kaban ng bayan, gaya ng nangyayari sa pork barrel ng maraming konggresman at senador.

Ito rin ang dahilan kung bakit, sa matagal na panahon, tila hindi matanggap ng maraming mambabatas na hindi tama ang sistema ng pork barrel (sa anumang tawag dito).  Mabuti na lang at sumabog din sa katagalan ang sistema sapagkat nabulgar na nagagawa palang doktorin ang mga dokumento upang kuwartahin o gawing pera ang mga proyekto at ipasok sa bulsa ng iilang taong kasama sa sindikato.

Bukod dito, isa pang sakit na dulot ng pyudal na konsepto ng tradisyunal na pulitika ang matinding personalismo sa pagpapatakbo ng pamahalaan:  ang pamahalaan at ang katauhan ng pulitiko ay itinuturing na iisa lamang, gayong magkaiba ito dapat.  Ang aksyon ng pamahalaan ay napapasalalay sa personal na kursunada o kapritso ng pulitikong nanunungkulan—o sa personal na katayuan ng mamamayan sa mata ng pulitikong nanunungkulan—gayong dapat ay nakabatay ito sa obhetibong mga sukatan ng sistema ng batas.  Ours is a government of laws, not of men.  Hindi dapat nakasalalay sa personal na pakikipag-ugnayan kundi nakabatay sa katarungan, sa kung ano ang nararapat ayon sa batas.

Ang mala-pyudal na balangkas ng tradisyunal na pulitika ay isa sa pinag-uugatang sanhi ng kultura ng katiwalian sa pamahalaan.  Kaya kung ang karalitaan ay nakaugat sa kultura ng katiwalian sa pamahalaan, lalong nakaugat ito sa mala-pyudal na balangkas ng pulitikang trapo.  Pairalin ang Bagong Pulitika!

Hanggang dito na lamang po pansamantala; hanggang sa susunod, all the best po sa inyong lahat.

O.C.P.A.J.P.M.