Wednesday, January 22, 2014

MGA TITIK UKOL SA PULITIKA 16

KABANALAN NG BUHAY-PAMILYA

Isa pa sa mga argumento kontra sa RH Law ang paglabag sa prinsipyo ng subsidiarity sa pagtapak nito sa kasarinlan ng pamilya.  Sa aspetong ito, lumalabag ang RH Law hindi lamang sa Batas Kalikasang Moral kundi pati rin sa ating Saligang Batas.

Ang subsidiarity, katagang Ingles, ay mula sa subsidium ng wikang Latin, na ang literal na kahulugan ay “tulong”, assistance, at may kinalaman din sa “proteksyon”.  Sa mga usaping panlipunan, ang ibig sabihin ng prinsipyo ng subsidiarity ay dapat igalang ng malaking yunit ang kasarinlan ng sakop niyang maliit na yunit sa mga bagay na nasa kakayahan ng maliit na yunit na iyon.  Sa ibang salita, hindi dapat panghimasukan ng malaking yunit ang mga pagpapasya at gawang nasa kakayahan ng maliit na yunit.  Halimbawa nito ang pagpapaubaya ng pamahalaang nasyunal sa pamahalaang lokal ng pagtakda ng rota ng daloy ng trapiko sa mga lansangan.

Kung ibabalik natin sa RH Law ang usapan, ang pagpapasya sa nararapat na bilang ng mga anak o sa agwat ng panahon ng panganganak ay nasa kakayahan at kalayaan ng mismong pamilyang nasasangkot (na nakasentro sa mag-asawang lalaki at babae).  Hindi ito dapat pakialaman ng Estado; ngunit ito ang epekto ng RH Law:  may nakatagong mensaheng hindi mabuti ang magkaroon ng maraming anak o kaya ay hindi dapat magparami ng anak.

Bagamat tila wala namang “puwersa” o garapalang pamimilit sa RH Law sa bagay na ito, ang mismong pakikialam ng Estado sa pamamagitan ng nakatagong mensahe ay hindi nararapat sapagkat ito ay pagpapasyang nakasalalay dapat sa malayang pagpili ng pamilya.

Dito, lumalabag ang RH Law sa prinsipyo ng subsidiarity ng Batas Kalikasang Moral.  Kapag pumayag dito ang sambayanan, o kapag binasura ang prinsipyo ng subsidiarity, mawawalan na rin ng argumento kontra sa hayagang pamimilit ng Estado na siyang kinahantungan ng mga programa ng population control, one-child o two-child policy na may kalakip nang mga parusa sakaling hindi tumalima ang mga pamilya, sa kasaysayan ng mga bansang tulad ng Tsina at Singapore.

Mahalaga sa anumang lipunan ang pagpapalakas, pagpapatatag, sa mga pamilya, kahit dahil man lamang sa ang pamilya ang pinaka-direktang materyal na sanhi ng buhay-lipunan.

Sa klasikal na pilosopiya, ang lahat ng pag-iral ay may apat na pinakahuling sanhi, o pinaka-puno at dulo:  una, ang “porma” o “pormal na sanhi”—formal cause—na siyang nagbibigay ng “akto ng pag-iral” sa bagay na iyon; ikalawa, ang “materyal na sanhi”, ang nagbibigay ng kakayahan o kapasidad sa bagay na iyon upang maging kung ano man; ikatlo, ang “episyenteng sanhi”—efficient cause—na direktang nagbibigay-daan sa pag-iral ng bagay na iyon; at ikaapat, ang “pinakahuling sanhi”—final cause o end, sa wikang Ingles—na siyang huling dapat kahantungan nito.

Ang pormal na sanhi ng buhay-lipunan ay ang pagkakaisa ng pagpili—union of wills—ng mga bumubuo ng sambayanan; ang episyenteng sanhi ay ang “pag-ibig”—solidarity—o ang pinakapayak na antas nito, “katarungan”; at ang huling dapat kahantungan nito ay “kabutihang panlahat”—common good—o ang kabuuan ng mga kalalagayang nagbibigay-daan upang makamit ng mga tao ang kanilang kaganapan.  Ano naman ang materyal na sanhi ng buhay lipunan?

Sa biglang tingin, madaling lumabas na sagot ang “indibidwal” na tao, sapagkat ito ang may kalayaang pumiling makiisa sa buhay lipunan.  Tama rin naman; ngunit, sa higit na malalim na pagsuri, may pamilyang namamagitan sa indibidwal at sa sambayanan.  Habang bata pa ang indibidwal, ang kanyang pakikibahagi sa lipunan ay sa pamamagitan lamang ng pamilya o mga magulang, na siyang bumuboto sa halalan, nakikipag-kontrata sa iba, etsetera.  At kahit nasa wastong gulang, ang pagpili ng indibidwal ay nakukulayan pa rin ng pagsasaalang-alang sa kapakanan ng kanyang pamilya.

Iba ang pamilya sa indibidwal, sapagkat ang pamilya ay samahan; ngunit iba rin ito sa sambayanan, sapagkat likas sa magkakapamilya ang higit na matinding pag-iibigan at hindi ito nakabatay sa anumang katangian ng kapamilya maliban sa pagiging kapamilya.  Dahil dito, bagamat maaaring sabihing mga indibidwal din ang bumubuo sa sambayanan, pamilya ang higit na malapit na materyal na sanhi ng lipunan.  At dahil pamilya ang basic cell na direktang bumubuo ng sambayanan, ito rin ang una at direktang dapat na pinaglilingkuran, pinatatatag at binibigyan ng proteksyon ng Estado—tungkuling kinikilala rin ng ating Saligang Batas: “The state recognizes the sanctitiy of family life and shall protect and strengthen the family as a basic autonomous social institution” (Sec. 12, Art. II).  Ipagpapatuloy po natin ang paksang ito.

Hanggang dito na lamang po pansamantala; hanggang sa susunod, all the best po sa inyong lahat.


O.C.P.A.J.P.M.

No comments:

Post a Comment