WALANG
PERSONALAN
“Walang
kaibigan, walang kumpare, walang kamag-anak”.
Ito ang isa sa pinakamalakas na umalingawngaw na linya mula sa Inaugural
Speech ni Pangulong Erap Estrada noong June 30, 1998. Katulad din ng “walang wang-wang” ni
Pangulong Noynoy Aquino noong 2010, tumagos at tumalab sa kalooban ng marami
sapagkat tumama sa isang malaking bahagi ng karanasan sa ating tradisyunal na
pulitika.
“Walang
kaibigan, walang kumpare, walang kamag-anak”.
Bagamat naiiba nang kaunti ang konteksto ng talumpati ni Pangulong Erap,
masasabi pa ring tumutugon ang linyang ito sa isa sa maituturing na sakit ng
pulitikang trapo: ang “personalismo”, o ang labis na pamamayani ng indibidwal
na pagkatao sa pagkilos ng pamahalaan.
Parang sinabi na rin ni Pangulong Erap na “Trabaho lang, walang
personalan”.
Kapag
pinag-uusapan nga naman ang pagkilos ng pamahalaan, alam din ng lahat na batas,
hindi personalidad ng kung sino, ang dapat na maging batayan. Ours is
a government of laws, not of men.
Hindi mahalaga kung sino ang kaharap kundi ano ang nararapat, ano ang
makatarungan ayon sa batas. Ito rin ang
dahilan kung bakit ang pandaigdig na sagisag ng katarungan ay babaeng
nakapiring. Hindi siya maaaring tumingin
sa pagkatao ng indibidwal na kaharap.
Alam din ng
lahat na walang-personalan dapat ang pagkilos ng pamahalaan; ganunpaman, sa
maraming pagkakataon, namamayani pa rin ang personalismo: naibibigay o naipagkakait ang biyaya o parusa
depende sa kung sino ang nakaupo sa puwesto at sa kung sino ang kaharap; lumalabas
na parang sa indibidwal na pagkatao ng pulitiko nagmumula at sa indibidwal na
pagkatao ng kaharap nakapatungkol ang pagkilos ng pamahalaan. Sa katunayan, maliban sa paminsan-minsang political decisions, hindi ang
indibidwal na pagkatao ng pulitiko ang pinagmumulan o ang kumikilos kundi ang
pamahalaan sa kanyang kabuuan bilang institusyon. Walang matatawag na kaibigan, kumpare, o
kamag-anak ang pamahalaan.
Sakit nga ng
tradisyunal na pulitika ang personalismo sapagkat hindi nararapat sa ating
sistema ng batas. At namamayani nga ang
personalismo sapagkat, sa maraming pagkakataon—at sa pananaw din ng
marami—kailangang maging malapit sa indibidwal na pulitiko—bilang kamag-anak,
kumpare, o kaibigan—upang makatamasa ng biyaya mula sa pamahalaan; at sa
pagbaligtad ng punto de vista, ang indibidwal na pulitiko ang pinagmumulan ng
biyaya at ito ay dapat tanawing personal na utang na loob ng mamamayang
nabiyayaan.
Sa karaniwan o
pang-araw-araw na pagkilos ng pamahalaan, halos hindi nasasangkot at hindi
dapat masangkot ang indibidwal na pagkatao ng pulitiko. Hindi siya ang pumipili ng kontratistang magsasagawa
ng proyekto: may proseso ng pagpili ayon
sa batas, sa pamamagitan ng competitive
bidding. Malamang ay hindi rin siya
ang nag-disenyo ng silid-paaralan, lalo na kung ihahalimbawa natin ang
isang konggresman na ang kwalipikasyon lamang sa Saligang Batas ay pagiging natural-born citizen, hindi bababa sa
dalawampu’t-limang taong gulang, at marunong
bumasa at sumulat (Sec. 6, Art. VI).
Hindi nga indibidwal
na pagkatao ng pulitiko ang pinagmumulan o ang kumikilos kundi ang pamahalaan
sa kanyang kabuuan bilang institusyon. Dahil
dito, ang kabaligtaran ng personalismo, na dapat na maging kalakaran o
pinatutunguhan ng ating kulturang pampulitika, ay matatawag na “institusyonalisasyon”,
ibig sabihin, pagpapalakas at pagpapatatag sa pamahalaan bilang institusyon, sa
halip na nagiging parang pinalawak lamang na personalidad ng pulitiko.
Hindi malinaw
ang etimolohiya ng katagang Ingles na institution;
ganunpaman, masasabi natin marahil na may kaugnayan ito sa ens, katagang Latin, na ibig sabihin, “bagay na umiiral,” entity sa wikang Ingles. Sa madaling salita, ang isang “institusyon”
ay kalipunang may sariling katalagahan, may pag-iral na maibubukod o maitatangi
sa mga personalidad na bumubuo nito. Maaari
rin sanang tawaging separate personality
kung hindi natin kailangang iwasan ang katagang “personalidad” upang hindi
magkalituhan; sapagkat sa kontekstong ito, “personalismo” ang sakit na kalaban
ng “institusyonalisasyon”.
Hindi naman
masama ang “personalan”; sa katunayan, napakahalaga nito sa maraming larangan
ng buhay ng tao: sa ating pakikitungo sa
mga kapamilya, pakikipagkaibigan, at higit sa lahat, sa ating pakikipag-ugnayan
sa Diyos. Ganunpaman, hindi ito
nararapat sa pagkilos ng pamahalaan.
Hindi kailangan
ang maging kaibigan, kumpare, o kamag-anak ng pulitikong namumuno upang
matamasa ang nararapat mula sa pamahalaan.
Kung ito ang naging mensahe sa Inaugural Address ni Pangulong Erap noong
1998, tila ang hindi pagkakasakatuparan nito ang isa sa mga naging dahilan ng
pagkakapababa sa kanya mula sa pagka-Pangulo noong Edsa Dos sa pagsimula ng taong
2001.
Hanggang
dito na lamang po pansamantala; hanggang sa susunod, all the best po sa inyong
lahat.
O.C.P.A.J.P.M.
No comments:
Post a Comment