MGA TITIK UKOL SA PULITIKA 23

JURISDICTION

Ang jurisdiction ay katagang Ingles na nagmula sa dalawang katagang Latin:  juris-, ibig sabihin, “ng batas”; at dicere, ibig sabihin, “magsabi”.  Sa madaling salita, sa kanyang malawak na kahulugan, ang “jurisdiction” ay tumutukoy sa kapangyarihang “magsabi ng batas”: mag-utos, magpatupad, o maghusga nang may bisa o epekto ng batas.  Bagamat madalas na naririnig ang katagang “jurisdiction” sa mga usaping pang-hukuman, ito ay isang konseptong may malaking halaga sa pangkalahatang sistema ng batas, sa pangkalahatang pagkilos ng pamahalaan.  At isa sa pinaka-unang dapat sabihin tungkol sa jurisdiction ang prinsipyong “sa batas nagmumula ang jurisdiction,” jurisdiction is conferred by law.

Isang interesanteng halimbawa ng pag-gana ng prinsipyong ito ang pagtalaga sa kinatawan ng mga katutubo sa ating Sangguniang Panlalawigan.

Noong una pa man, sa pagpasa ng Republic Act No. 8371, kilala bilang IPRA Law o Indigenous Peoples Rights Act, noong 1997, nakasaad na kaagad sa batas na ang mga katutubo ay magkaroon ng kinatawan sa mga sanggunian ng mga lokal na pamahalaan.    Indigenous Peoples “shall be given mandatory representation in policymaking bodies and other local legislative councils.” (Sec. 16, RA 8371).  Ngunit nagsimula lamang  itong maisakatuparan sa pailan-ilang lugar matapos na maglabas ang National Commission on Indigenous Peoples o NCIP ng Administrative Order, nooong taong 2009, na naglalahad ng mga alituntunin o guidelines sa pagtalaga ng IP Mandatory Representative sa mga sanggunian ng mga pamahalaang lokal.  Bagamat binibigyang halaga dito ang mga kaugalian ng nasasangkot na tribo, ang kahulihulihang batayan at katibayan ng pagkakahirang ng isang IP Mandatory Representive ay ang Certificate of Affirmation mula sa Regional Director ng NCIP. 

NCIP ang ahensyang may jurisdiction sa paghirang ng IP Mandatory Representative, at ayon pa rin sa pagkakaunawa ng Department of the Interior and Local Government o DILG, wala itong kinakailangan o hinihintay na pagsang-ayon mula sa sangguniang nasasangkot.  Dahil dito, at dahil mayroon siyang kaukulang Certificate of Affirmation mula sa NCIP Regional Director, naupo bilang IP Mandatory Representative sa Sangguniang Panlalawigan ng Palawan ang Kgg. Noel Dengen Jagmis.  Ito ay sa kabila ng ilang isyu tungkol sa kanyang kwalipikasyon at proseso ng pagpili, at sa hindi pagkaka-konsulta sa lahat ng tribo ng katutubo sa buong lalawigan.  Ayon din sa DILG, ang ganitong mga isyu ay nararapat na paksain ng paglilitis—justiciable questions—maaaring sa harapan ng NCIP mismo, bilang administratibong hukuman, o sa regular na mga korte.  Ngunit malinaw na walang walang jurisdiction ang Sangguniang Panlalawigan na husgahan ang anumang kaganapan sa likod ng Certificate of Affirmation na nagmula sa NCIP Regional Director.  Kahit na alam o magkataong totoo ang agam-agam na may anomalya sa pagpalabas ng Certificate of Affirmation, wala ring kapangyarihan ang Sangguniang Panlalawigang pawalan ito ng bisa.

Iba ang usapan kung may direktang paglabag sa Batas Kalikasang Moral.  Ngunit dahil wala namang may likas na karapatang maging IP Mandatory Representive, sapagkat ito ay karapatang likha lamang ng IPRA Law at ng NCIP, tama lamang na masunod ang Certificate of Affirmation; at NCIP lamang o, sa ibayo niyon, ang mga regular na hukuman, ang maaaring magpawalang-bisa dito.

Isa pang halimbawa ng kawalan ng jurisdiction ang pagpasa ng isang Sangguniang Barangay ng ordinansang nagbabawal sa pagpapatayo ng anumang coal-fired power plant sa barangay na iyon.  Wala ito sa mga kapangyarihang ibinibigay ng batas, na tanging pinagmumulan ng kapangyarihan ng pamahalaang lokal; hindi ito likas o nagmula sa Batas Kalikasang Moral, sapagkat ang pamahalaang lokal ay nilikha lamang ng konggreso.  At ang isang sangguniang lokal ay walang kapangyarihang gumawa nang labag sa utos ng higit na mataas na awtoridad.  Anumang ordinansa ang maipasa ng lokal ay walang bisa kung salungat sa direksyong itinakda ng higit na makapangyarihang kapulungan.

Oo nga, “demokrasya” ang pilosopiya ng ating sistema ng pamahalaan—paghahari ng nakararami—ngunit ito ay may kinapapaloobang istruktura at mga proseso:  “democracy under the rule of law” ang ginagamit na termino sa Pambungad o Preamble ng ating Saligang Batas.  Kailangan ng istruktura at prosesong nakatakda para sa “kaayusan”, sapagkat kaayusan—right order—ang unang sangkap ng katarungan.  Walang pag-uusapang katarungan kung walang nakatakdang wastong pagkakaayos o pagkakasunud-sunod ang mga bagay-bagay.

Sa biglang tingin, maaaring isiping teknikalidad lamang, parang “palusot” lamang, ang paggamit ng jurisdiction sa anumang usapin.  Ngunit kung susuriin nang malalim, malaking bagay ang konsepto ng jurisdiction sa ating sistema ng batas, at sa sistema na rin ng pamahalaan.  Jurisdiction ang pinakapundamental na batayan ng pagsuri sa pagkilos ng anumang ahensya o opisyal ng pamahalaan.  Kapag walang jurisdiction, hindi tama at walang bisa ang akto ng ahensyang iyon.

Hanggang dito na lamang po pansamantala, hanggang sa susunod, all the best po sa inyong lahat.

O.C.P.A.J.P.M.