PAGLAGOM SA
BATAS KALIKASANG MORAL
Nabanggit natin
noong nakaraan: Ang moralidad—ang
pagiging mabuti o masama ng pagkilos ng tao bilang tao—ay may obhetibong
batayan sa mga kautusan ng Batas Kalikasang Moral, at may subhetibong batayan
din sa konsyensiya o budhi ng taong gumagawa.
Mabuti ring pagtuunan pa ng pansin ang mga kautusan ng Batas Kalikasang
Moral.
Batas Kalikasang
Moral ang kalipunan ng mga kautusang mula sa ating Lumikha, kalakip ng ating
tunay na kalikasan bilang tao. Ang tinutukoy
nito ay wastong pagkilos ayon sa pagkakadisenyo sa tao bilang nilalang ng
Diyos. Dapat sana ay nakikita
natin ang mga kautusang ito sa pamamagitan ng ating pag-iisip—ng ating kakayahang
unawain ang katotohanan o mangatuwiran—ngunit dahil sa pagiging sugatan ng
ating kalikasan bilang tao, dahil sa ating kahinaan, madalas ay mahirap nating
makita. Ngunit hindi ito
nangangahulugang walang pag-asang magpakabuti ang tao, sapagkat sa pamamagitan
ng pananampalataya, natutulungan tayong makita ang mali at tama. Sa pananampalatayang Kristiyano, masasabing
ang Sampung Utos ng Diyos sa Banal na Kasulatan ay isang paglalahad, isang
paglagom, sa mga kautusan ng Batas Kalikasang Moral.
Ang unang
tatlong utos ay tungkol sa pakikipag-ugnayan ng tao sa kanyang Lumikha: Una, “Huwag kayong sumamba sa mga
diyos-diyosan”; ikalawa, “Igalang ninyo ang pangalan ng Panginoong Diyos”; at
ikatlo, “Panatalihing banal ang araw ng Panginoon”. Ang sumusunod na pitong utos ay tungkol naman
sa pakikipag-ugnayan ng tao sa kapwa: Ang ikaapat, “Ipagdangal ang inyong ama
at ina”; ikalima, “Huwag kayong pumatay”; ikaanim, “Huwag kayong makikipagtalik
sa hindi ninyo asawa”; ikapito, “Huwag kayong magnakaw”; ikawalo, “Huwag kayong
magsinungaling laban sa kapwa”; ikasiyam, “Huwag ninyong pagnasahan ang asawa
ng inyong kapwa”; at ikasampu, “Huwag ninyong pagnasahan ang ari-arian ng
inyong kapwa”. (Ex 20:1-17)
Kapansin-pansing
karamihan sa Sampung Utos ay nakasaad sa negatibo, pagbabawal; bagamat sa
katunayan ay mga positibong kautusang sambahin ang tunay na Diyos, igalang ang
buhay ng tao, gamitin sa tama ang kakayahang sexual, at iba pa. Kaya naman nakasaad sa negatibo ay dahil naroon
sa hindi pagkilos ang pinakamababang antas—ang minimum—ng pag-tupad sa kautusang tinutukoy. Hindi nga naman maaasahang sa lahat ng
pagkakataon ay makatulong tayong mapabuti ang buhay ng kapwa, ngunit maaaring
asahan at ipag-utos na huwag na lamang siyang pahirapan. Sa kadalasan ay wala man tayong magawa upang
tulungang yumaman ang kapwa, ngunit maaari namang asahan at ipag-utos na huwag
na lamang nating pagnakawan.
Ang pamumuhay na
moral—pagtupad sa Batas Kalikasang Moral at sa matuwid na konsyensiya—ay
pagpapaka-tao. Ito ang “daang matuwid”;
pagkilos na naaayon sa disenyo ng Lumikha at kailangang tahakin kung nais
nating marating ang huling dapat kahantungan, ang kabanalan, ang pagiging kaisa
ng Diyos sa Kanyang kaligayahang walang hanggan. At habang ang tao ay namumuhay sa daigdig,
habang sumasa-panahon, kailangang pagsikapan; kailangang pagtiyagaang
makasanayan ang pagkilos na nararapat, kailangang lumago sa “birtud”—virtue sa wikang Ingles—o gawing ugali
ang pagkilos ng tama sapagkat ito ang nagbibigay ng tatak o karakter sa ating
pagkatao bilang masama o mabuti. Wala
nga namang kabuluhan ang pagiging tapat ni Juan sa katotohanan sa isang
pagkakataon kung magsisinungaling naman siya sa siyam na iba pang
pagkakataon. At sa kabilang dako, ang
taong may ugaling maging tapat sa katotohanan ay matatawag na ganoon kahit siya
ay natutulog, sapagkat ipinahihiwatig ng ugali na sa lahat ng pagkakataon ay
ganoon ang kanyang magiging pagkilos.
Ang bawat
pagkilos na masama—imoral na gawa—ay pagtalikod sa ating Lumikha. Ito rin ang buod ng kasalanan: pagtalikod sa Lumikha upang kumiling sa
nilikha; sa wikang Ingles, “a turning
away from God and turning towards creatures”. Kung ang buhay natin sa
daigdig ay paglalakbay patungo sa Diyos, ang kasalanan ay pagpapaliko mula sa
tamang daan, paglayo, mula sa dapat nating kahantungan. Ito rin ang batayan ng kasabihang, the end does not justify the means; ang
isang mabuting hangarin ay hindi nagpapabuti sa mali o masamang gawa; sapagkat
kung masama o imoral ang isang gawa, may pagtalikod agad sa Diyos na hindi
maaaring mapantayan ng anupamang mabuting hangarin.
Nilikha tayong
malaya upang malaya nating gustuhin o piliing makaisa ang Diyos. Walang pag-ibig kung walang kalayaan. Kalayaan: ito ang kakayahan nating ituon ang
sarili sa huling dapat kahantungan. Ngunit
hindi ito absoluto: kailangang makisama
sa obhetibong realidad; at isa pa, bawat pagpili natin ay mayroon ding
pagkakatali. Ngunit wala rin namang
kabuluhan ang kalayaan kung hindi mauuwi sa pagpili at pagkakatali: commitment. At kalakip
ng ating kalayaan ang pananagutan, responsibility: bawat pagpili ay maaaring magdulot ng
kaligayahan o kapighatian sa atin, at wala rin tayong ibang dapat sisihin.
Hanggang
dito na lamang po pansamantala; hanggang sa susunod, all the best po sa inyong
lahat.
O.C.P.A.J.P.M.
No comments:
Post a Comment